گرگان- موزه‌ها یکی از مقاصد مغفول گردشگری و تجلی‌گاه بخشی از رمز و رازهای سر به مهر تاریخ بوده که برای نقش آفرینی در تعاملات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی نیازمند سرمایه گذاری بیشتر هستند.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- اعظم محبی: تورقی کوتاه بر تاریخ تمدن ایالت استرآباد بیانگر جایگاه فاخر و متعالی این دیار در اعصار گذشته است.
سرزمین جرجان و ایالت استرآباد از گنجینه‌های تاریخی لبریز بوده که شاهد آن مواریث به جای مانده از قرون قبل است.
مطالعات و پژوهش‌های زیادی برای کشف تاریخ و حال و زندگی مردم گذشته انجام شده و بخشی از این یافته‌ها و کاوش‌ها در مجموعه موزه‌ها به معرض دید عموم در می‌آید و می‌توان گفت که موزه‌ها «طلایه دار تمدن، فرهنگ و هویت» هستند.
در موزه‌ها علاوه بر آثار و اقلام برجای مانده از گذشتگان، مجموعه‌های باارزش دوره متأخر هم به نمایش در می‌آید.
نقش آفرینی موزه‌ها در ترسیم و تبیین جایگاه تاریخی هر سرزمین بر کسی پوشیده نیست و در همین راستا باید با توسعه کمی و کیفی آنها، جایگاه تاریخی هر منطقه تقویت کرده و هم امکان جذب گردشگر را فراهم کنیم.
در گلستان هم چندین موزه دولتی فعال بوده اما تعداد موزه‌های بخش خصوصی نسبت به سایر استان‌ها کمتر است؛ موضوعی که باید بیشتر به آن توجه شده و زمینه حضور بخش خصوصی یا سایر ارگان‌ها را فراهم کرد.
البته در سال‌های اخیر برخی از ادارات و نهادهای دولتی در گلستان با هدف تبیین فعالیت‌های تخصصی خود مبادرت به راه اندازی موزه مرتبط با فعالیت خود، مانند آب و محیط زیست کرده‌اند اما این اقدامات انگشت‌شمار است.
۱۴ موزه فعال داریم
مدیر امور موزه‌های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: موزه‌ها به دو بخش وابسته و غیروابسته تقسیم بندی می‌شوند که حوزه‌های وابسته تحت مالکیت میراث فرهنگی بوده و غیروابسته به بخش خصوصی و یا دستگاه‌ها و نهادهای دولتی مرتبط هستند.
علاوه بر امکانات زیرساختی باید فرهنگ سازی هم انجام شده تا جامعه مخاطب بالا رودغلامرضا حمیدی افزود: در استان گلستان هشت موزه تحت مالکیت میراث فرهنگی بوده و دو موزه تحت مدیریت محیط زیست و یک موزه هم مختص آب منطقه‌ای است و سه موزه خصوصی هم در استان فعالیت می‌کنند.
طبق گفته وی موزه زمین شناسی گرگان، دست بافته‌های داری گنبدکاووس و خانه موزه پریسان آزادشهر خصوصی هستند.
حمیدی گفت: هشت موزه تحت مالکیت میراث فرهنگی در شهرستان‌های گمیشان، علی آبادکتول، آزادشهر، مینودشت، گنبدکاووس و گرگان واقع شده است.
وی با بیان اینکه کاربری موزه‌ها تخصصی و عمومی است، افزود: موزه علی آبادکتول تاریخ طبیعی، موزه فرش گنبدکاووس تخصصی، موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی مینودشت تخصصی، موزه مردم شناسی آزادشهر تخصصی، صنایع دستی گرگان تخصصی، محیط زیست تخصصی، تنوع زیستی و حیات وحش پارک ملی گلستان تخصصی و موزه آب منطقه‌ای هم تخصصی است.
حمیدی با بیان اینکه موزه باستان شناسی گرگان موزه مادر است، گفت: در موزه‌ها آثار حفظ، نگهداری و معرفی می‌شوند و متناسب با فضای نمایشگاهی به معرض دید عموم در می آیند.
وی عنوان کرد: حفاظت و پژوهش و معرفی آثار وظیفه موزه‌ها بوده و متناسب با شرایط آن فعالیت‌های مختلفی برنامه ریزی می‌شود.
صرفاً شی تاریخی در موزه نگهداری نمی‌شود
وی گفت: آثار در مخازن موزه نگهداری شده و پژوهشگران می‌توانند با رعایت موازین به آنها دسترسی بیابند و اطلاعاتشان را کامل کنند.
حمیدی افزود: چیدمان آثار براساس نوع موزه انجام می‌شود و طبق سیر تحول زندگی بشر در معرض نمایش قرار می‌گیرد، به عنوان مثال موزه باستان شناسی از تاریخ چندهزار ساله آغاز شده و مردم با سیر تاریخی و تاریخ منطقه آشنا می‌شوند.
وی توضیح داد: اشیا به اموال منقول و غیرمنقول تقسیم می‌شوند؛ آثار منقول آثاری هستند که منزلگاه نهایی آن موزه‌ها بوده و همان اشیا هستند که ارتباط بین میزان تکنولوژی، هنر، صنعت و اخلاقیات و غیره را نشان می‌دهند.
حمیدی متذکر شد: صرفاً ملاک نیست که یک شیء قدیمی در موزه نگهداری شود بلکه یک شیء با ارزش هنری منحصر به فرد هم در ساختار موزه قرار می‌گیرد.
وی عنوان کرد: اداره کل میراث فرهنگی پورتال مرجعی داشته که در آن آثار جاذبه‌های فرهنگی تاریخی معرفی می‌شوند.
۱۶۰ هزار بازدید از موزه‌ها
حمیدی با اشاره به فعالیت در فضای مجازی، افزود: با ارتباط با مراجع آموزشی و فرهنگی مخاطبانی را سالانه جذب کنیم و گروه‌های عام و خاص، دانش‌آموزان، دانشجویان، گردشگران داخلی و خارجی، اساتید، پژوهشگران و محققان از موزه‌ها استفاده می‌کنند.
وی با بیان اینکه سال گذشته ۱۶۰ هزار و ۸۲ نفر از موزه‌های گلستان بازدید کردند، گفت: فروش بلیط حضوری و الکترونیکی است.
حمیدی عنوان کرد: باید در شمایل کلی فرهنگ سازی توسط همه ارگان‌های فعال در این زمینه انجام شده تا مردم به سمت میراث فرهنگی هدایت شوند و علاوه بر آن امکانات زیرساختی و فرهنگی هم لازم است.
راه اندازی موزه‌های خصوصی
وی با بیان اینکه موزه‌ها نقش کلیدی در توسعه استان و کشور دارند، افزود: در کشورهای پیشرفته از دوران مدرسه تا دانشگاه‌ها ده‌ها بار بازدید از موزه‌های مختلف انجام شده و این امر به طور قطع در بعد فرهنگی جامعه و تقویت و حفظ فرهنگ تأثیر می‌گذارد.
حمیدی گفت: هر نهاد و دستگاهی که ظرفیت داشته باشد می‌تواند موزه تخصصی خود را راه اندازی کند؛ این کار سبب رونق گردشگری شده و فرصتی را برای معرفی استان و خود دستگاه فراهم می‌کند.
وی افزود: شرایط گلستان از لحاظ موزه خوب بوده اما ایده‌آل نیست و چند پروژه بزرگ داریم که اگر به سرانجام برسد به توسعه پایدار دست خواهیم یافت که موزه بزرگ گلستان در گنبدکاووس و موزه میراث روستایی قرق از این جمله است.
حمیدی اضافه کرد: شهر فاقد موزه هم داریم البته نباید سیاست این باشد که توسعه کمی ملاک عمل قرار گیرد بلکه باید به فکر توسعه کیفی باشیم و راه‌اندازی موزه تاریخ بندرگز از قدم‌های توسعه کیفی است.
نسل هویت‌مند بپرورانیم
مسئول موزه صنایع دستی گرگان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: جامعه انسانی ذاتاً در حال تغییر و تحول و توسعه بوده و از یک دوره‌ای به دوره دیگر می‌رود.
جعفر خاندوزی افزود: رفتار، آئین، سنن، آداب و غیره، هویت ما را نشان داده و به مجموعه آن میراث فرهنگی گفته می‌شود.
وی بیان کرد: میراث فرهنگی گذشته که دوران بر آن انباشته می‌شود توسط نسل حاضر در آن دوره، به دوره بعد از خود انتقال می‌یابد.
خاندوزی افزود: در دنیای مدرن امروز تلاش‌های آگاهانه برای نشان دادن این میراث و هویت شکل گرفته تا نسل هویت‌مند داشته باشیم و آنها میراث‌دار فرهنگ و هویت شوند.
وی گفت: دارای شخصیت جهانی هستیم و برای آنان که غنی‌تر باشیم باید میراث و فرهنگ خود را به دیگران معرفی کرده تا هژمونی برتری خود را حفظ کنیم.
موزه‌ها تریبون معرفی فرهنگ
به گفته خاندوزی یکی از راه‌های این امر، ایجاد و توسعه موزه‌ها است که سبب می‌شود مصادیق و نمونه‌ها و عینیت فرهنگ، تمدن و هویت در آن به معرض نمایش درآید و از این روی، موزه‌ها طلایه دار پرچم و تریبون معرفی فرهنگ و هویت هستند.
مسئول موزه صنایع دستی گرگان گفت: در کشور ما موزه‌های ملی و بزرگ و بالتبع آن در استان‌ها موزه‌های محلی ایجاد شده است.
خاندوزی بیان کرد: موزه صنایع دستی گرگان در خانه تاریخی امیر لطیفی واقع شده و تنها موزه صنایع دستی استان است.
وی افزود: صنایع دستی یکی از زیرمجموعه‌های مردم شناسی بوده و به دلیل سکونت اقوام مختلف و خرده فرهنگ‌ها استان ظرفیت ویژه ای در این خصوص دارد.
خاندوزی گفت: ما در موزه صنایع دستی در سه حوزه صنایع دستی چوبی، فلزی و نساجی آثاری را به معرض نمایش گذاشته‌ایم.
وی توضیح داد: گلستان در رشته‌های صنایع دستی و نساجی مطرح بوده و این موزه سبب می‌شود تا مردم استان و گردشگران با محصولات صنایع دستی استان و با اقوام و خرده فرهنگ‌ها آشنا شوند.
مسئول موزه صنایع دستی گرگان تاکید کرد: شعار سال روی نشاط اجتماعی تاکید داشته و بیان می‌کند که احساس رخوت، ناامیدی و سستی باید با آمدن به موزه و بازدید از آن برطرف شود و احساس خوشایندی جای آن را بگیرد.
خاندوزی عنوان کرد: موزه‌ها الزاماً ایستایی نیستند و رویکرد داینامیک (پویا) دارند و در کنار اینکه اشیا و محتوا را نشان می‌دهند باید رویدادها و مراسم و آئین‌ها و آداب مختص به خود را هم اجرا کنند.
وی افزود: در نوروز امسال، چهار هزار و ۶۰۰ بازدید از موزه صنایع دستی گرگان اتفاق افتاده است.
نمایشگاه بازارچه میراث ناملموس
خاندوزی در خصوص بلیط هم گفت قیمت ورودی برای داخلی چهار هزار تومان و خارجی‌ها ۵۰ هزار تومان است که البته تخفیفاتی به گروه‌های خاص مانند دانش‌آموزان، دانشجویان و بازنشستگان می‌دهیم.
وی افزود: توزیع بروشور، معرفی موزه در سایت، جانمایی موزه در نقشه استان و تعبیه نشانگاه آن را در نرم افزار مسیریابی از جمله اقدامات برای معرفی موزه صنایع دستی بوده است.
خاندوزی بیان کرد: در هفته میراث فرهنگی نمایشگاه و بازارچه میراث ناملموس را برگزار خواهیم کرد.
وی عنوان کرد: حفاظت و نگهداری از آثار پول و اعتبار و نیروی انسانی متخصص می‌خواهد و موزه‌ها در این زمینه با مشکلاتی روبرو هستند اما در حد بضاعت خودمان تلاش کردیم تا با کمک کارشناسان صنایع دستی و میراث فرهنگی از مجموعه موجود حفاظت کنیم.
به گزارش خبرنگار مهر، کارشناسان بر این باور هستند که برای اثرگذاری در موزه‌ها و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت آنها در حفظ و صیانت از تاریخ و تمدن کهن باید با پیش‌بینی مشوق‌های مالی و تسهیل گری در امر صدور مجوز، زمینه جذب علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران بیشتری را به عرصه راه اندازی موزه‌های خصوصی فراهم کرد تا پارامترهای دیگری از جمله گردشگری را هم به حرکت درآورد.