مجموعه حاج قاسم استرابادی (خانه مشروطه) واقع دربافت قدیم گرگان، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
این بنا که یک خانه مسکونی است در محله دربنوی بافت قدیم واقع شده و در دوره مشروطه برخی از جلسات انجمن مشروطه استراباد در آن برگزار می شده، در دهه30 مکان تاسیس مدرسه ملی جعفری بوده و شاهد یکی از ارزشمندترین رویدادهای مذهبی کشور (مراسم مذهبی پامنبری در شب عاشورا) در 150 سال گذشته نیز بوده است و درحال حاضر بدون کاربری می باشد.
این مجموعه دردوره قاجار ساخته شده و درحال حاضر این اثر به دوبخش خصوصی حاج قاسمی و وزیری تقسیم شده است . معماری سازگار با اقلیم شهر گرگان، استفاده از ساختمان بوم آورد، پرهیز از بیهودگی، مردم واری ازجمله اصولی است که درساخت این بنای متعلق به دوره قاجار قابل بررسی است.
ارتفاع گرفتن بنا از سطح زمین و اجرای آن برروی کرسی چینی آجری ، دوطبقه بودن بنا و برونگرایی با ایجاد بازشوهای متعدد و ایجاد فضای نیمه باز ایوان ومهتابی و بهره گیری از پیمودن و رعایت تناسبات انسانی وتبلور آن درشکل گیری اتاق های سه دری و دودری از جمله ویژگی های معماری ارزشمند به کار رفته در خانه حاجی قاسمی است که درگونه شناسی معماری مسکونی شهر گرگان نقش به سزایی دارد.
این اثر به عنوان 138 امین اثر درشهرستان گرگان و 654 امین اثر درسطح استان است که به ثبت ملی رسیده است.
ابراهیم کریمی در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: اسناد و مدارک برای ثبت خانه معروف به خانه مشروطه گرگان از ماه‌ها قبل ارسال‌شده بود و عصر دیروز در آخرین جلسه شورای ثبت آثار ملی، مصوب شد.
وی ادامه داد: پرونده ۳۱ خانه تاریخی در معرض خطر بافت تاریخی گرگان برای ثبت در فهرست آثار ملی ارسال‌شده و خانه مشروطه نخستین بنای تاریخی در معرض خطر بافت تاریخی گرگان است که به ثبت رسیده است.
وی اضافه کرد: خانه مشروطه گرگان یک‌صد و سی هشتمین اثر شهرستان گرگان و ۶۵۴ امین اثر در سطح استان است که به ثبت ملی رسیده است.
کریمی یادآور شد: این بنا ۱۵۰ سال پیش به دستور حاج قاسم استرآبادی توسط یک معمار یزدی ساخته‌شده است و از حدود ۱۵ سال قبل با متروکه شدن اندرونی و بیرونی این مجموعه، تخریب این بنای تاریخی آغاز شد.
وی تصریح کرد: این بنا محل برگزاری جلسات مشروطه خواهان بوده و در سال ۱۳۸۹ برداشت پلان و نقشه‌های حیاط حسینیه انجام شد و قرار بود این بنا به‌عنوان خانه مشروطه استان در فهرست آثار ملی ایران ثبت شود.
وی خاطرنشان کرد: این طرح در همان سال در شورای فرهنگ عمومی استان به تصویب رسید اما به دلیل موافق نبودن مالک، اجازه دخالت به میراث فرهنگی داده نشد و عملاً ثبت ملی این بنای تاریخی مسکوت ماند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان همچنین اظهار کرد: این بنای تاریخی که در محله دربنو در بافت تاریخی گرگان واقع‌شده در دهه ۳۰ مکان تأسیس مدرسه ملی جعفری بوده و شاهد یکی از ارزشمندترین رویدادهای مذهبی کشور (مراسم مذهبی پامنبری در شب عاشورا) در ۱۵۰ سال گذشته نیز بوده است و در حال حاضر نیز بدون کاربری است.
به گفته کریمی این مجموعه در دوره قاجار ساخته‌شده و در حال حاضر این اثر به دو بخش خصوصی حاج قاسمی و وزیری تقسیم‌شده است و دارای ویژگی‌های ارزشمند در گونه شناسی معماری مسکونی شهر گرگان است.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد: با ثبت آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی و معرفی هر چه‌بهتر این آثار، گام‌های ارزنده‌ای جهت حفظ و احیای این مواریث ارزشمند استان برداشته شود.
