گرگان- جاذبه های گردشگری گلستان گرچه در چهار فصل غیرکرونایی، آماده میزبانی از گردشگران است اما بررسی ها نشان می دهد متولیان نتوانسته اند این ظرفیت ها را به درستی معرفی کنند.
خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها- مریم بزی: گلستان، استان چهار اقلیم و نگارستان ایران یکی از قوی‌ترین ظرفیت‌های گردشگری کشور شناخته می‌شود که در بخش‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی جاذبه‌های بسیاری را در چهار فصل سال، البته روزهای غیرکرونایی، برای بازدید دارد.
اما باید دید گردشگران کشور و حتی سایر نقاط جهان چقدر با این همه نعمت خدادادی و جاذبه گردشگری آشنا هستند و سهم گلستان از معرفی این ظرفیت‌ها در دنیا چقدر است.
طبق بررسی‌های انجام شده رتبه گلستان در معرفی ظرفیت‌ها مطلوب نیست؛ اما ریشه این مساله کجاست؟ به نظر می‌رسد در قدم اول برای معرفی جاذبه‌ها باید اطلاعات مفید به مخاطبان آن داد.
گلستان سال هاست تلاش می‌کند خود را از مقصد به معبر گردشگری تبدیل کند و میلیون‌ها خودروی عبوری در سال را حداقل برای ۲۴ ساعت، نگه دارد. گرچه تلاش‌های ارزنده‌ای برای این مساله شده اما تأثیر آن چشمگیر نبوده است.
ظرفیت‌های رسانه‌ای میراث فرهنگی در اختیار معرفی جاذبه‌ها نیست
نتایج نظرسنجی انجام شده توسط خبرگزاری مهر و شبکه‌های اجتماعی استان که با مشارکت حدود ۴۰۰ نفر انجام شده، نشان می‌دهد بیش از ۸۶ درصد مخاطبان معتقدند اداره کل میراث فرهنگی گلستان نتوانسته از بسترهای موجود برای معرفی درست و اصولی ظرفیت‌های استان استفاده کند.
البته این کل ماجرا نیست. سایت اداره کل که اخبار روزانه مدیران این دستگاه‌ها را منتشر می‌کند و در بخش‌های مختلف ظرفیت‌های استان را هم معرفی کرده نه تنها از نظر ظاهری کاربر پسند نیست و دسترسی راحتی به امکانات گردشگری گلستان ندارد، بلکه بسیاری از اطلاعات آن برای سال‌های بسیار دور است و تصاویر و متون آنها بسیار قدیمی هستند. با این حال اخبار بسیاری روی سایت بارگذاری می‌شود که نشان می‌دهد این ظرفیت در اختیار مدیران قرار گرفته و در اختیار معرفی ظرفیت‌ها نیست.
سایت اداره کل میراث فرهنگی گلستان بیشتر در اختیار مدیران است و در آن جاذبه‌های گردشگری با عکس‌های قدیمی و حداقل توضیحات و البته دسترسی دشوار منتشر شده است
البته نقش میراث فرهنگی گلستان در شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی بسیار کمرنگ است؛ دقیقاً جایی که نوک پیکان تبلیغات رسانه‌ای گلستان می‌تواند باشد اما بهره برداری نمی‌شود.
البته با بررسی صفحات مختلف می‌توان به خوبی دریافت که چهره‌های مستقل و راهنمایان گردشگری با تجهیزات شخصی به طور پراکنده تولیدات رسانه‌ای در حوزه گردشگری داشته‌اند؛ اما جای کار سازمان یافته، اصولی و حرفه‌ای همچنان خالی است.
فعالیت‌های داوطلبانه به این دلیل که اداره کل میراث فرهنگی گلستان در این بخش فاقد برنامه، ایده، هدف، آینده نگاری و چشم انداز است عملاً موفق نبوده، گرچه طی دو سال گذشته سیل و کووید ۱۹ هم بی تأثیر نبوده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشکده گردشگری جرجان در ارتباط با این موضوع به خبرنگار مهر گفت: گردشگری یک محصول است و جاذبه یک بخشی از محصول گردشگری محسوب می‌شود، البته یکی از شرط‌های لازم است، ولی کافی نیست.
مهدی سقایی افزود: محصول گردشگری استان در خیلی حوزه‌ها معرفی شده اما در بعضی جاها اصلاً به آن توجهی نشده، ممکن است که در داخل کشور سایتی برای معرفی ظرفیت‌های گردشگری داشته باشیم، ولی در خارج از کشور، بخصوص بازارهای هدف منطقه‌ای و بین المللی چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
وی علت عدم تبلیغ در بازارهای هدف را عدم تمایل آن کشورها برای سفر به استان دانست و بیان کرد: اول از همه باید بدانیم محصول گردشگری ما چه نوع محصولی است تا بتوانیم آن را به بازارهای هدف خود معرفی کنیم
اکوتوریسم محصول مناسبی برای گردشگری گلستان است
سقایی ادامه داد: به نظر می‌رسد، اکوتوریسم یک محصول مناسب برای بازارهای هدف در حوزه گردشگری استان است؛ البته واژه اکوتوریسم فعالیت‌ها و ابعاد مختلفی را شامل می‌شود و باید ببینیم قوت‌های ما در کدام قسمت است، تا بتوانیم مبتنی بر آنها، بازارهای هدف را پیدا کنیم.
عضو هیئت علمی دانشکده گردشگری دانشگاه جرجان درباره ظرفیت شبکه‌های اجتماعی هم گفت: شبکه‌های اجتماعی، یکی از مهمترین ابزارهای حال حاضر گردشگری برای تبلیغات داخل کشور است و به نظرم میراث فرهنگی به آن اندازه‌ای که باید، در این حوزه فعال باشد، نبوده است.
سقایی اضافه کرد: البته نیازمند یک مشارکت همگانی در حوزه تبلیغات هستیم، باید دید بنگاه‌های هدف گردشگری تا چه میزان در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند، البته محدودیت‌هایی در فضای مجازی همیشه بوده و نقش تبلیغات نیز کم رنگ است.
دولت کارفرمای خوبی برای اقتصاد گردشگری نیست
وی با بیان اینکه دولت نمی‌تواند در گردشگری کارفرمای خوبی باشد، بیان کرد: دولت اصلاً نباید در اقتصاد گردشگری دخالت کند، ولی می‌تواند برنامه ریز، هدایت کننده و اطلاع رسان باشد، چرا که گردشگری نوعی خلاقیت و نوآوری محسوب می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشکده گردشگری جرجان افزود: دولت می‌تواند به بنگاه‌های اقتصادی خط و فرمان دهد تا بتوانند در شبکه‌های اجتماعی فعال شوند و ثابت شده که بنگاه‌هایی که به صورت خودجوش در این زمینه فعالیت کرده‌اند، توانسته‌اند ابزارهای تبلیغاتی را خوب بشناسند و موفق شوند.
وی ادامه داد: جای سوال دارد که به چه درد می‌خورد، جاذبه‌های گردشگری را فقط در شبکه استانی خودمان نشان دهیم، در حالی که می‌توان استان‌های هدف را انتخاب کرده و به معرفی جاذبه‌های خود در شبکه آنها بپردازیم.
سقایی اقدامات تبلیغاتی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری استان را خیلی کم دانست و معتقد است که کارهای انجام شده مطابق با استاندارهای روز دنیا نبوده است.
آماده دوران پسا کرونا باشیم
سقایی با بیان اینکه در حال حاضر گردشگری با وجود کرونا زمین گیر شده است، گفت: بیشتر کارشناسان و متخصصان گردشگری معتقدند که بعد از رفع کرونا در جهان گردشگری رشد تساعدی خواهد داشت و ما باید خودمان را برای آن دوران آماده کنیم.
در همین رابطه، رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری گستان هم معتقد است که در حوزه اطلاع رسانی جاذبه‌های گردشگری زیر ۵۰ درصد در استان فعال بوده‌ایم و حتی برخی جاذبه‌ها برای خود گلستانی‌ها هم معرفی نشده است.
یحیی جلالی فر به خبرنگار مهر گفت: برای تولید محتوا راهی طولانی را در پیش داریم تا بتوانیم این جاذبه‌های گردشگری را شناسایی و رصد کرده و شاهد تبلیغاتی مناسب در این حوزه‌ها باشیم.
وی ادامه داد: هر منطقه روش‌های خاص خود را برای معرفی جاذبه‌های گردشگری دارد؛ شاید الگویی که در یک کشور اروپایی برای معرفی به کار رود، در منطقه آسیایی زیاد کاربرد نداشته باشد یا حتی ممکن است، نتیجه‌ای معکوس دهد.
جلالی فر استفاده از افراد معروف (سلبریتی یا بلاگرهای سفر) را یکی از روش‌های روز دنیا دانست و بیان کرد: این افراد تجربیات سفر خودشان را به صورت متنی، کتاب یا تصویری منتشر کرده و کسانی که آنها را دنبال می‌کنند، ترغیب می‌شوند تا به آن مناطق سفر کنند.
وی با بیان اینکه در استان اقدامات خوبی توسط میراث فرهنگی صورت گرفته، اضافه کرد: برگزاری دوره‌های آموزشی برای تولید محتوا، یکی از کارهای خوب این اداره بوده، البته ممکن است دوره‌های پیش پا افتاده‌ای بوده باشد، ولی برای استانی که تا به حال در این موضوع پیشرو نبوده است، می‌توان گفت قدم مناسبی است.
لزوم اختصاص بودجه برای تولید محتوای گردشگری
رئیس انجمن راهنمایان گردشگری گلستان گفت: متأسفانه سه سال است که به مسئولین پیام می‌دهم، حتی نامه نگاری‌های زیادی انجام دادم تا بودجه‌ای را برای تولید محتوای استان در نظر بگیرند، اما در این سه سال جز به صورت انگشت شمار، کاری انجام نشده است.
جلالی فر افزود: استان نیازمند یک سایت جامع است تا بتوان در آن اقامتگاه، جاذبه‌ها، تأسیسات، صنایع دستی و موضوعات دیگر را معرفی کرد و به این وسیله حداقل ۵۰ درصد نیاز گردشگر برطرف شود، ولی متأسفانه اگر چنین سایتی هم باشد مجوز ندارد.
تبلیغات در حوزه گردشگری ضعیف است
در ادامه سراغ یک فعال حوزه گردشگری و رسانه‌ای گلستان رفتیم و وی با بیان اینکه ما هنوز در نقطه ضعیفی از بحث تبلیغات گردشگری قرار داریم، گفت: در قانون طلایی گردشگری هر نفر که از میزان گردشگری در گلستان رضایت داشته باشد، عموماً می‌تواند سه تا پنج نفر را برای آمدن به استان ترغیب کند.
وی ادامه داد: در کنار تبلیغات باید تیم‌هایی قوی وجود داشته باشند و می‌توان با برون سپاری تبلیغات به بخش خصوصی این کار را به خوبی انجام داد.
سمیه قدمنان افزود: دعوت افراد مختلف به پویش‌ها باعث شناساندن جذابیت‌ها می‌شود، اما اینها کافی نیست، چرا که ما نیازمند زنجیره‌ای از تبلیغات شامل راهنمایان گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی هستیم، که باید بودجه‌ای جداگانه برای آنها در نظر گرفت.
نیازمند برنامه مدون تبلیغاتی و سیاست‌های بلندمدت هستیم
به عقیده این فعال رسانه‌ای نهادهای مختلف گردشگری استان از جمله میراث فرهنگی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌ها برای شناساندن استان باید بودجه جداگانه ای در نظر بگیرند و نیازمند برنامه مدون تبلیغاتی و انجام سیاست‌های بلند مدت در این حوزه هستیم.
قدمنان با بیان اینکه برخی از مکان‌ها به خوبی به گردشگر شناسانده شده است، بیان کرد: برخی مکان‌ها مثل خالد نبی خیلی خوب معرفی شده و بیشتر کسانی که به دنبال سفر به استان هستند در ابتدا علاقه دارند از این مکان بازدید کنند، ولی غرب استان را نتوانستیم خوب معرفی کنیم، بافت تاریخی گرگان و گمیشان نیز با توجه به کارهای خوبی که صورت گرفته است جای امیدواری دارد که بیشتر رشد کند.
در ادامه نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس که عضو کمیته گردشگری کمیسیون فرهنگی هم هست، در ارتباط با بحث اختصاص بودجه برای معرفی جذابیت‌های گردشگری به خبرنگار مهر گفت: این موضوع باید توسط سیاست گذاران استان مورد توجه قرار گیرد و با توجه به اهمیت و نقش شورای برنامه ریزی، مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان می‌تواند این پیشنهاد را به شورا بدهد.
اختصاص بودجه جداگانه برای تبلیغات جاذبه‌های گردشگری امکان پذیر است
غلامرضا منتظری افزود: این موضوع توسط مجمع نمایندگان در کمیسیون فرهنگی ارائه می‌شود و در سطح ملی و منابع استانی نیز مورد پیگیری نمایندگان قرار می‌گیرد و اگر نیاز به حمایت در سطح ملی باشد، قطعاً مجمع نمایندگان ورود پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: کمیسیون فرهنگی هم تلاش می‌کند تا بیشتر از ظرفیت خود برای این موضوع تلاش کرده و در این بین می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای با همکاری میراث فرهنگی استان داشته باشد.
منتظری بیان کرد: در حال حاضر با استاندارها فاصله زیادی داریم؛ در ابتدا باید تلاش کنیم تا استان به عنوان مقصد گردشگری قلمداد شود، در حالی که الان محل عبور گردشگران است.
وی ادامه داد: باید گونه‌های مختلف گردشگری را در استان شناسایی کنیم، به طور مثال با توجه به زیرساخت‌های پزشکی و همسایگی ما با ترکمنستان این امکان برای استان وجود دارد تا در حوزه گردشگری سلامت بتوانیم ورود کنیم یا موضوعاتی مانند بیابان گردی و قوم گردی که دارای ظرفیت خیلی خوبی در استان است.
علی رغم تلاش‌های خبرنگار مهر برای ارتباط با مدیر کل میراث فرهنگی گلستان و هماهنگی با روابط عمومی به دلیل سفر خارج از استان احمد تجری، پاسخ سوالات مطرح شده به مهر ارئه نشد.
در مجموع، به گفته کارشناسان، فعالان و ناظران این بخش گرچه میراث فرهنگی تلاش‌هایی داشته اما گلستان در معرفی ظرفیت‌های گردشگری با استانداردهای روز، چه از نظر کیفی و چه کمی فاصله بسیاری دارد و عملاً این اداره کل برنامه‌ای در این حوزه نداشته است.