مهاجرت پرندگان مناطق سردسیری به تالاب ها و پهنه های آبی گلستان زمینه رونق پرنده نگری به عنوان یکی از ظرفیت های نوظهور گردشگری در این استان را فراهم کرده اما استفاده از این فرصت، نیازمند نقشه راه مدون و سرمایه گذاری ویژه است.
زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌های استان گلستان محدود به جنگل‌های هیرکانی و دشت‌ها و مراتع وسیع آن نیست؛ بلکه ده‌ها تالاب و دریاچه کوچک و بزرگ این استان هم میزبان طیف گسترده‌ای از فلور و البته انواع گونه‌های حیات وحش است و در این بین پرندگان و به ویژه پرندگان آبزی و کنار آبزی بومی و مهاجر سهم بیشتری از این ضیافت برخوردارند.
پرندگانی که در نیمه دوم سال در تالاب‌های آجی گل، آلماگل، آلاگل، گمیشان و خلیج گرگان حضور می‌یابند.
با وجود همه چالش‌های فراروی محیط زیست استان گلستان مانند آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع، تخلیه هزاران لیتر فاضلاب انسانی صنعتی و زه آب کشاورزی به خلیج گرگان و سایر زیستگاه‌های آبی، مرگ و گرفتاری فوک خزری در تور صیادان غیرمجاز و تشدید فزاینده شکار بی‌رویه اما حضور و امکان مشاهده هزاران قطعه پرنده جذاب و دلربا در تالاب‌های گلستان فرصتی بی‌نظیر و نعمتی بی‌بدیا برای اهالی گلستان است تا علاوه بر حظ و لذت از تماشای این موجودات زنده بتوانند از ثمرات این میزبانی چند‌ماهه برخوردار شوند.
همه ساله با برودت شدید هوا و محدودیت منابع غذایی مهاجرت پرندگان آبزی و کنار آبزی از مناطق سردسیری مانند اروپای شرقی، سیبری، حوزه اسکاندیناوی که در عرض‌های شمالی کره زمین هستند، آغاز می‌شود و این گونه‌ها به نیمکره جنوبی کره زمین مانند کشور پهناور ایران و از جمله زیستگاه‌های آبی گلستان مهاجرت می‌کنند.
جنبه‌های ارزشمند زیست محیطی و نقش ویژه پرندگان در هرم‌های اکولوژیکی سبب شده تا علاوه بر ارگان‌های داخلی چندین سازمان و نهاد بین‌المللی خود را مکلف به حفاظت و پاسداری از این پرندگان کنند.
یکی از اصول بهبود سطح حفاظت و نگهداری از پرندگان مهاجر دخیل سازی و منتفع کردن جوامع پیرامونی زیستگاه‌های این پرندگان ماجرا است. به زبان ساده‌تر برای حفاظت از پرنده مهاجر چاره‌ای به جز استمداد از مراکز جمعیتی مجاور این زیستگاه‌ها نداریم و باید فرصتی فراهم کنیم تا به غیر از شکار غیرمجاز و نابودی این پرندگان بتوانیم درآمد و نفع مستمری برای حاشیه‌نشیان ایجاد کنیم.
به زعم بسیاری از کارشناسان پرنده نگری یکی از راهکارهای اجرایی برای بهبود سطح حفاظتی از این پرندگان قلمداد می‌شود.
*پرندگان زمستان گذران مهمان تالاب‌های گلستان
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندرترکمن در این خصوص به خبرنگار فارس گفت: اولین گروه پرندگان مهاجر زمستان‌گذران از چند هفته قبل وارد آب‌بندان و تالاب‌ها بویژه در خلیج گرگان شدند.
علی بیانی افزود: پایش میدانی محیط بانان نشان می دهد که کلونی چندصد تایی از انواع پرندگان مهاجر زمستان گذران با جمعیت حدود چند هزار قطعه در سواحل بندرترکمن فرود آمدند تا فصل سرما را مهمان طبیعت غنی گلستان باشند.
وی از خوتکا، حواصیل، آبچلیک، اردک کله سبز و کاکوتی به عنوان مهم ترین گروه پرندگان زمستان گذران یاد کرد که پس از سفری طولانی چند هزار کیلومتری از سیبری خود را به گلستان رساندند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندرترکمن از اهالی روستاهای همجوار تالاب‌های بندرترکمن خواست در صورت مشاهده افراد سودجو و فرصت‌طلب برای شکار گونه‌های با ارزش جانوری، مراتب را به اداره محیط زیست و محیط‌بانان این اداره اطلاع دهند.
بیانی تاکید کرد: حضور پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی و زمستان‌گذرانی ده‌ها گونه پرنده کمیاب در پهنه آبی پیرامون جزیره آشوراده و خلیج گرگان، فرصت اجرای تورهای پرنده‌نگری را به‌عنوان یک صنعت سبز و پردرآمد در این استان مهیا کرده است.
چشم اندازهای رویایی
امان دردی تراج یکی از بومیان و ساحل نشین گلستان به خبرنگار فارس گفت: چشم انداز طلوع خورشید در فصل پاییز و رقص بی نظیر نور بر امواج پهنه آبی گلستان در حالی که پرندگان بر فراز آن پرواز می‌کنند چشم اندازی رویایی را می‌آفریند.
این حامی محیط زیست افزود:هر یک از جاذبه های طبیعی آشوراده به تنهایی یا در کنار هم و با سرمایه گذاری اندک برای فراهم شدن زیرساخت های مورد نیاز می تواند درآمد سالانه قابل توجهی را برای منطقه به خصوص جوامع محلی به همراه داشته باشد.
تراج بیان کرد: یکی از پتانسیل‌های مهم تالاب‌ها، سرمایه‌گذاری برای رونق اکوتوریسم است که رونق طبیعت‌گردی و پرنده‌بینی در استان به ایجاد زیرساخت‌هایی مانند اقامتگاه‌های محلی و روستایی و افزایش پاسگاه‌های محیط‌بانی نیاز دارد.
وی ایجاد مسیرهای پیاده‌روی و آموزش راهنمایان محلی را از جمله زیرساخت‌های اولیه برای راه‌اندازی و رونق گردشگری پرنده‌نگری در گلستان برشمرد و گفت: برخلاف دیگر شاخه‌های طبیعت گردی، افراد با توانایی‌های کمتر فیزیکی و بدنی نیز می‌توانند به سادگی در برنامه‌های پرنده‌نگری شرکت کرده و جریان زندگی در طبیعت را از نزدیک لمس کنند.
رونق صنعت سبز
فرماندار شهرستان بندرترکمن هم به خبرنگار فارس گفت: با ایجاد سایت‌های پرنده‌نگری، منابع درآمدی مانند اقامت، حمل و نقل، تغذیه، ورودی مسافران به منطقه و فروش صنایع دستی هم به دست می‌آید که امکان تامین هیچ‌یک از این درآمدها با انجام شکار پرندگان وجود ندارند.
نورمحمد جعفری افزود: حضور پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی و زمستان‌گذرانی ده‌ها گونه پرنده کمیاب در پهنه آبی پیرامون جزیره آشوراده و خلیج گرگان، فرصت اجرای تورهای پرنده‌نگری را به‌عنوان یک صنعت سبز و پردرآمد در این استان مهیا کرده است.
وی تاکید کرد: تلاش می‌کنیم با همه ظرفیت‌های قانونی زمینه حضور و مشارکت بخش خصوصی در حوزه پرنده نگری را فراهم کنیم.
میراث فرهنگی حمایت می‌کند
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بندرترکمن هم به خبرنگار فارس گفت: پرنده نگری به عنوان یکی از زیرشاخه های طبیعت گردی می تواند نقش بسزایی در جذب گردشگر در مناطق ساحلی و تالابی گلستان داشته باشد و میراث فرهنگی به طور کامل از سرمایه گذاران بخش خصوصی در این حوزه حمایت خواهد کرد.
حمید منوچهری ادامه داد: متقاضیان می توانند پس از تحصیل مجوزهای زیست محیطی فرآیند اجرایی سایت های پرنده نگری را اجرایی کنند.
وی بیان کرد: پرنده نگری یکی از همسو ترین رشته های گردشگری با محیط زیست تلقی می شود که می تواند باعث بقا و حفظ طبیعت شود.
منوچهری عنوان کرد: منافع ناشی از پرنده نگری می تواند آسیب های احتمالی ساحل نشینان به حیات وحش را کاهش دهد زیرا با جذب گردشگر می توانند از منابع درآمدی جدیدی برخوردار شوند.
به گزارش خبرنگار فارس، استفاده بهینه از ظرفیت پرنده‌نگری نیازمند زیرساخت‌هایی از جمله دکل‌های دیده بانی و دوربین و نیروهای انسانی کاربلد است که متولیان این بخش باید برای ایجاد و فراهم آوردن آن همت جدی داشته باشند.