بافت تاریخی محله میخچه گران گرگان
محله‌ی میخچه گران گرگان یا به گویش گرگانی “مَخچِه گِران” محله‌ای قدیمی در بافت تاریخی گرگان است که در ضلع شرقی خیابان شهدا از میدان شهرداری تا محله سرپیر واقع شده است. محله میخچه گران یکی از گذرهای فرعی محله بزرگ نعلبندان محسوب می‌شود.
دکتر اسدالله معطوفی، مورخ و پژوهشگر، در تحقیقات و مصاحبه‌های خود با دو نفر از بزرگان محله میخچه‌گران ، اشاره می‌کند که در گذشته‌های دور، در این محله، چند مغازه چلنگری وجود داشته است.
این مغازه‌ها به تولید میخ، میخچه، گل‌میخ و سایر محصولات مرتبط می‌پرداختند و با توجه به شواهد تاریخی و شهودی که از طریق مصاحبه با افراد محلی به دست آمده است، مشخص شده است که محصولات این مغازه‌ها در امور مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این مصنوعات برای ساخت چادر، تولید کفش، تزئین دربهای سنتی، اتصال نعل اسب و فعالیت‌های صنعتی نیمه‌مهندسی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
بنابراین، نامگذاری محله به «میخچه‌گران» به دلیل فعالیت‌های مرتبط با تولید میخ و میخچه در آن منطقه صورت گرفته است درست همانگونه که محله نعلبندان بخاطر پیشه‌ی نعل بندی که در آن رواج داشته بدین نام، نام گذاری شده است.در گذشته تا قبل از زمانی که خیابان پهلوی دژ (شهدای کنونی) در راستای توسعه شهری که در زمان رضا شاه انجام شد، ساخته شود، این محله قسمتی از محله بزرگ نعلبندان محسوب می‌شد. بنابراین در نتیجه ساخت این خیابان تعدادی از منازل مسکونی موجود آن زمان تخریب و بخشی از آن‌‌ها در ضلع شرقی و برخی دیگر در ضلع غربی خیابان قرار گرفتند. پیش تر مدرسه‌ی امیریه که بعد‌‌ها سعادت نیز نام گرفت بین ضلع شرقی محله میخچه گران و مسجد جامع گرگان قرار داشت که خیابان شهدای فعلی در زمان احداث از وسط حیاط این مدرسه عبور کرد.
میدان محله میخچه گران و تکایا
میدان مرکزی این محله دارای فرم هندسی نامنظم است و در سه جبهه شمالی، شرقی و غربی دارای بناهای دو طبقه با کاربری تکی است و در جبهه جنوبی آن نیز بناهای مسکونی قرار دارد و شاید یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین نمای تکایای استرآباد نمای تکیه سقاخانه میخچه‌گران باشد که در جهت غرب میدانگاهی قرار دارد که البته در سال‌های اخیر تغییراتی در آن ایجاد شده است. پیر تکیه میخچه‌گران، تکیه جوانان و تکیه سیدیناز تکایای هستند که در قسمت شرق مرکز محله قرار گرفته‌اند. کتیبه‌ای در پیر تکیه موجود است که تاریخ 1032 هجری قمری را برای زمان ساخت تکیه نشان می‌دهد.
تكيه وصافي در جبهه شرقي به تكيه قجرها معروف است و در دهه 1372 مورد نوسازي قرار گرفته و فرم اصيل آن تا حدود زيادي تغيير يافته است. مسجد محله ميخچه گران در محوطه ميدانگاه تكايا متمايل به غرب واقع شده است و در جنوب مسجد در زير تكيه صباحي كه در گذشته به صورت ساباط بوده تکیه وصافي قرار دارد. همچنین در سال 1332 آشپزخانه اي جهت پخت و پز براي تكايا در ايام محرم ساخته شده است.
بناي اوليه پیرتکیه میخچه گران مربوط به سال 1032 قمري مي باشد كه در سال 1327 آن را خراب كردند و به شكل امروزي ساختند.
در گذشته درخت چنار کهنسالی در مرکز محله قرار داشت که متاسفانه در سال ۱۳۵۰ قطع و حدود چهل سال پیش درخت چنار دیگری جای آن کاشته شد. این محله دارای میراث شفاهی و معنوی غنی هم می‌باشد. میخچه گران یکی از محلات قدیمی گرگان است که همچنان هرساله در شب دوازدهم ماه محرم آئین دسته چوبی در آن برگزار می‌شود و نقش بسیار مهمی در زنده نگه داشتن این آیین تا به امروز داشته است.
سرای فروغی
سرا و خانه‌ی باشکوه حسین خان بیگلربیگی (فروغی) معروف به سرای فروغی در شرق تکایای میخچه گران، سر پیچ و در حاشیه خانه کاشف از رهبران رادیکال نهضت مشروطه قرار داشت. فروغی رییس نظمیه (شهربانی ) استرآباد بود و بخش جنوبی این خانه «سر طویله» سرای او بود که گاه مجرمین را در اینجا به همراه محافظ حبس می‌کردند. مالکین این خانه تا سال 1359 در آن زندگی می کردند اما متاسفانه حدود 10 سال پیش این خانه تخریب و زمین آن بصورت پارکینگ درآمد.