سروش خراسانی متولد ۱۳۶۴، ساکن شهر گرگان مرکز استان گلستان است. او دارای مدرک کارشناسی زیست‌شناسی است و به عنوان تورلیدر اکوتوریسم تاکنون عهده‌دار تورهای گردشگری بسیاری بوده است. از سال ۱۳۹۲ فعالیتش را در این حوزه آغاز کرده است و تورلیدر را ویترین گردشگری هر منطقه توصیف می‌کند.
کسانی که علاقه زیادی به سفر و رفتن به مقاصد گردشگری جدید و بازدید از جاذبه‌های مختلف دارند و همچنین افرادی که علاقه‌مند به فعالیت در حوزه تورلیدری یا راهنمای گردشگری هستند می‌توانند گفت‌وگوی میراث‌آریا را با سروش خراسانی تورلیدر اکوتوریسم گلستانی بخوانند. او با هشت سال سابقه فعالیت در حوزه راهنمایان گردشگری از ابعاد پیدا و پنهان فعالیت در حوزه تورلیدری، شرایط و راهکارهای بهبود گردشگری استان گلستان، شناخت آسیب‌ها و خطرات تورهای غیرمجاز، چگونگی تشخیص تورهای غیرمجاز و عضویت در تورهای مجاز گردشگری برای مخاطبان میراث آریا می گوید.
چگونه به حرفه تورلیدری علاقه‌مند شدید؟
از کودکی و نوجوانی علاقه‌مند به طبیعت و طبیعت‌گردی بودم. از حدود ۲۲ سالگی وارد فعالیت کوهنوردی شدم. حضور در گروه های کوهنوردی ورودی به استان گلستان به عنوان راهنما، سفرهای شخصی به جاذبه‌های تفریحی و همچنین مشاهده فعالیت راهنمایان گردشگری، من را علاقه‌مند به این حوزه کرد.
از طریق فعالان در این حوزه با دوره‌های آموزش راهنمایان طبیعت‌گردی آشنا شدم. ازآنجایی‌که آن زمان این دوره‌ها در استان گلستان برگزار نمی‌شد به تهران رفته و در این کلاس های آموزشی شرکت کرده و مدرک و کارت راهنمای اکوتوریسم را دریافت کردم.
تورلیدری به چه معناست و ویژگی‌های یک تورلیدر خوب چیست؟
تورلیدر و راهنمای گردشگری دو کلمه ای هستند که در کشور ما مترادف هم استفاده می‌شوند؛ اما در سطح بین‌المللی و به لحاظ تکنیکال با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. تورلیدر فردی است که به همراه تور و مسافران بوده و به اموری مانند حمل‌ونقل، ورود و خروج هتل، هماهنگی واحدهای پذیرایی و امور مربوط به پرواز و در کل اقدامات جاری تور اشراف دارد و این امور را تسهیل می‌کند.
اما راهنمای گردشگری شخصی است که در مکانی مستقر است که این مکان می‌تواند شهر، استان و یا سایت گردشگری و یا یک موزه باشد که وظیفه این فرد ارائه اطلاعات تاریخی، گردشگری، طبیعی و… از آن مکان به مسافران و گردشگران است.
این دو مفهوم در کشورمان به یک معنا استفاده می‌شود و شرح وظایف این دو حوزه را، یک فرد اجرایی می‌کند اما وظیفه و ویژگی‌های این دو مفهوم متفاوت است.
برخورد مناسب با مسافران، حفاظت از منافع مسافران، حفاظت از منافع آژانس خدمات مسافرتی برگزارکننده تور و رسیدگی به خواسته معقول و به‌جای مسافران از وظایف یک تورلیدر خوب و داشتن اطلاعات مناسب در ارتباط با جاذبه‌های گردشگری، برخورداری از بیان ساده و شیوا و توانایی در انتقال مطالب به اقشار مختلف مسافران و پرهیز از ارائه اطلاعات جانب‌دارانه به گردشگران از وظایف یک راهنمای گردشگری خوب است.
چالش‌های شغلی و دغدغه اصلی راهنمایان گردشگری را بیان کنید.
چالش های شغلی راهنمایان گردشگری برخی مربوط به‌کل صنعت گردشگری و برخی مختص راهنمایان است. به طور کلی گردشگری صنعتی حساس بوده و خیلی از عوامل داخلی و خارجی مانند عوامل سیاسی، امنیتی، اقتصادی، حوادث طبیعی و… می‌تواند در بازه زمانی کوتاه و بلند مدت موجب رکود گردشگری شوند و این امر طبیعتاً روی راهنمایان گردشگری به عنوان یکی از اجزای گردشگری تأثیرگذار خواهد بود.
برخی چالش های شغلی نیز به طور اخص مربوط به راهنمایان است؛ از جمله تورهای غیرمجاز که باعث می‌شوند افرادی که آموزش‌دیده نیستند و به طور قانونی فعالیت نمی‌کنند با ورود به این حوزه به تورها، مسافران و گردشگران و نیز به شغل راهنمای گردشگری لطمه وارد می کند. این نوع فعالیت‌های غیرمجاز می‌تواند برای حوزه گردشگری به لحاظ عدم آموزش و نداشتن مجوز این گروه ها بسیار آسیب‌زا و پرخطر باشد.
طی سال های اخیر اقدامات مناسبی برای برخورد با تورهای غیرمجاز اجرایی شده است اما برای افزایش تاثیر گذاری باید این افدامات با همکاری بین سازمانی بیش از پیش افزایش یابد.
یکی دیگر از مشکلات راهنمایان در کشور قرار نگرفتن این حرفه تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی بود که خوشبختانه در چند ماه گذشته بیمه راهنمایان برقرار شد و امیدواریم با همکاری و تلاش مسئولان ذی‌ربط این بیمه استمرار یابد.
ویژگی یک تور گردشگری خوب چیست و علاقه‌مندان از چه طریق از تورهای مجاز مطلع شوند؟
یکی از ویژگی‌های یک تور خوب زمان‌بندی مناسب آن است. شاهدیم برخی تورها لیست بلندی از جاذبه‌ها را در تبلیغات ذکر می‌کنند اما در آن زمان تعیین‌شده، امکان بازدید از آن موارد وجود ندارد و یا در صورت امکان، بازدید کوتاه و بی‌کیفیت خواهد بود که برای گردشگران جذاب نیست.
یکی دیگر از ویژگی‌های یک تور خوب، ارائه خدمات مناسب است که می‌تواند شامل استفاده از اقامتگاه مناسب، کیفیت پذیرایی بالا، حمل‌ونقل باکیفیت و حضور راهنمای تور مجرب و مدیر باشد.
تور گردشگری باید از مبادی رسمی برگزار شود و ارگانی که می‌تواند تور را به صورت قانونی برگزار و پشتیبانی کند دفاتر خدمت مسافرتی و گردشگری دارای مجوز بند (ب) هستند و افراد علاقه‌مند برای پیگیری تورهای مجاز می‌توانند به دفاتر خدمات مسافرتی مجاز مراجعه کنند و از راه‌های ارتباطی مختلف این دفاتر از تورهای برگزاری در طول سال مطلع شوند.
اگر فردی علاقه‌مند به فعالیت در حوزه تورلیدری باشد چگونه می‌تواند در این حوزه آموزش‌دیده و مجوز فعالیت دریافت کند؟
مدیریت گردشگری عنوان رشته دانشگاهی مربوط به گردشگری است که به طور مشخص شامل آموزش تورلیدری نمی‌شود. آموزش تورلیدری و اخذ مدرک آن از طریق آموزشگاه‌های مجاز تحت نظر اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ارائه می‌شود.
کارت راهنمایان گردشگری شامل دو نوعِ راهنمای طبیعت‌گردی و راهنمای فرهنگی است. در حوزه راهنمای طبیعت‌گردی آموزش‌های مربوط به طبیعت مانند معرفی گونه های مختلف گیاهی و جانوری منطقه ارائه می‌شود و در بخش راهنمای فرهنگی آموزش‌های مربوط به تاریخ، فرهنگ و معماری هر جاذبه به علاقه‌مندان ارائه می‌شود.
علاقه‌مندان به فعالیت در این حوزه باید در دوره‌های موسسات آموزشی مجاز گردشگری شرکت کنند. این دوره‌ها به طول ۶ ماه است و در انتها با شرکت در آزمون سراسری و اخذ حدنصاب نمرات، به افراد مدرک تورلیدری یا کارت راهنمایان گردشگری اعطا می‌شود.
علاقه‌مندان برای برگزاری تورهای خارجی نیز می توانند در آزمون زبان موردنظر شرکت کرده و در صورت قبولی می‌توانند به گردشگران خارجی ارائه خدمات کنند.
چه توصیه‌ای برای افراد علاقه‌مند به حرفه تورلیدری دارید؟
به افراد علاقه‌مند به ورود به حوزه راهنمایان گردشگری توصیه می‌کنم که اطلاعات خود را در این حوزه افزایش داده و همیشه به‌روز باشند. شکل بازدید مسافران و گردشگران تغییر کرده است و دیگر افراد به خصوص گردشگران خارجی با اطلاعات، مطالعه و شناخت به سفر می‌روند.
افراد علاقه‌مند به تورلیدر باید به بخش تخصصی از این حوزه ورود کنند و آن را فراگرفته و اطلاعات خود را در آن بخش خاص افزایش دهند تا از طریق آن تخصص برندسازی شخصی کنند؛ زیرا تمام کسب‌وکارها و حرفه‌ها به سمت تخصصی شدن پیش می روند و گردشگری و حرفه راهنمای گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست.
برخی همکاران دارای مطالعه و پژوهش هستند که این افراد حرف‌های بیشتری برای گفتن دارند اما عده زیادی تنها به آموزش‌های موسسات آموزشی اکتفا می‌کنند و این در حالی است که آموزش‌های موسسات گردشگری برای راهنمای گردشگری که باید پذیرای اقشار مختلف از اقصی نقاط کشور و جهان باشد کافی نیست. این موضوع فارغ از کیفیت ارائه خدمات آموزشی در موسسات است و به طور کلی مشکل سیستم آموزشی کشور به نحوی است که آموزش‌ها در این سیستم کافی نخواهد بود و افراد باید به صورت مجزا روی حرفه خود مطالعه و پژوهش داشته باشند.
تاثیر تورلیدر بر گردشگری چیست ؟
تورلیدرها ویترین گردشگری هر منطقه هستند. گردشگران قبل از مشاهده و برخورد با هر چیزی در مناطق مختلف، ابتدا با تورلیدر در تعامل خواهند بود و برخورد اول راهنمایان گردشگری با مسافران مهم بوده و تاثیر بسیاری در میزان رضایت مسافران از تور برگزارشده در آن منطقه دارد. این امر به علاوه معرفی و تفسیر جاذبه‌های منطقه به عهده راهنمایان گردشگری است.
ویژگی‌های استان گلستان برای جذب گردشگر نسبت به سایر استان ها چیست؟
ویژگی‌های معمول استان گلستان که بیشر ذکر می‌شود برخورداری از گوناگونی اقلیم‌ها و تعدد اقوام است. اما پتانسیل خوب استان گلستان بکر بودن این استان است؛ این استان به لحاظ طبیعت و حتی اقوام و افراد محلی بکر بودن خود را حفظ کرده است.
تبدیل استان گلستان به قطب گردشگری کشور اقدامی مهم و چالش‌برانگیز است و باید با برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری، نوع گردشگری مشخصی را برای رشد و توسعه انتخاب شود. صرفا افزایش تعداد مسافران و گردشگران چیزی جز تخریب برای استان نخواهد داشت همانطور که در برخی استان ها با تاکید بر کمیت گردشگر تأثیرات مخربی را بر روی طبیعت و فرهنگ شاهد هستیم.
با قابلیت‌هایی که استان گلستان از آن برخوردار است می توان انواع گردشگری دیگری را به غیر از گردشگری تفریحی برای استان برگزید.
بوم‌گردی یکی از انواع مناسب گردشگری و از قابلیت‌های منحصربه‌فرد گلستان برای توسعه گردشگری است که در چند سال اخیر رشد خوبی داشته و می‌توان توسعه این حوزه را در استان تداوم بخشید. در استان پتانسیل خوبی به لحاظ کمی و کیفی برای بوم‌گردی داریم که می‌توانیم از این ظرفیت برای توسعه گردشگری استان بهره ببریم.
کدام مناطق گردشگری گلستان مورد استقبال گردشگران بوده است؟
مناطقی از استان گلستان که مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی قرارگرفته است می توان به گورستان تاریخی خالد نبی با اقلیم و آثار منحصربه‌فرد، میراث جهانی گنبدقابوس با برخورداری از برند جهانی، آبشارهای استان، ییلاقات مختلف مانند جهان‌نما و دهنه‌های زرین گل و محمدآباد علی‌آبادکتول و… اشاره کرد. همچنین بازدید از آداب‌ورسوم، البسه محلی، موسیقی، غذاهای سنتی و… اقوام متعدد استان گلستان بالاخص قوم ترکمن برای مسافران و گردشگران جذاب است.
اقدامات گردشگری گلستان در دوران کرونا برای راهنمایان چگونه بود؟
اقدام مثبتی که از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان در زمان شیوع کرونا ویروس اجرایی شد حمایت از اجزای گردشگری متضرر از شیوع این ویروس منحوس بود. البته که این حمایت‌ها به‌اندازه جبران خسارات نبود اما برای فعالان این حوزه اعم از راهنمایان گردشگری، آژانس داران و اقامتگاه داران دلگرم‌کننده بود.
اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان در سال های اخیر در ارتباط باراهنمایان گردشگری اقدامات و تعاملات خوب و مثبتی داشته است. به خصوص آموزش و دوره‌های بازآموزی که برای راهنمایان گردشگری و سایر تاسیسات گردشگری اجرایی شد، بسیار مفید بوده است.
این تعامل و همکاری دلسوزانه اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان با راهنمایان در چند سال اخیر بسیار دلگرم‌کننده بوده و مسلما اثرات خوبی در فعالیت راهنمایان نیز داشته است.
