گالیکش

شهرستان گالیکش در شرق استان گلستان و در فاصله 110 کیلومتری گرگان واقع شده است. این شهرستان در حدفاصل شهرستان­های مینودشت و کلاله در مسیر بزرگراه تهران_مشهد قرار دارد.

چنانچه پای صحبت قدیمی­ترهای این شهرستان بنشینید در مورد نامگذاری گالیکش خواهند گفت که این منطقه در گذشته دشتی وسیع مملو از گیاهان خودرو و محل رویش گیاهی بنام گالی بوده است. پسوند کش نیز به معنای کاشتن است. به همین سبب نام این منطقه به گالیکش به معنای محل رویش گیاه گالی معروف شده است. برخی نیز معتقدند گالی گیاهی بوده است که در گذشته، در فصل سرد سال و هنگام وزش بادهای سرکش، روی پشت­بام خانه­ها می­روییده است و نقش یک عایق را ایفا می­نموده، و خانه را گزند باد در امان نگه می­داشته است. علت نامگذاری هر چه که باشد، هنوز این منطقه دشت­های وسیع و زیبایی دارد که نظر مسافران را جلب می­نماید. بر طبق روایات نخستین ساکنان گالیکش، اهالی روستای فارسیان بوده­اند که برای قشلاق و زمستان گذرانی به این دشت زیبا می­آمدند و کم­کم در این دشت ساکن شدند و هسته اولیه گالیکش را ایجاد نمودند. گالیکش تا اوایل دوره پهلوی در حد یک روستا باقی می­ماند اما به مرور و با گسترش ساخت و سازها به شکل شهر می­شود و در اواخر دهه هشتاد تبدیل به شهرستانی مستقلی می­گردد. در ضلع جنوبی گالیکش ارتفاعات البرز شمالی همانند حصاری محکم این دشت زیبا را در برگرفته است. جنگل­های انبوه، کوهپایه­های سرسبز و آب و هوایی معتدل بر زیبایی گالیکش افزوده است.

از مکان­های دیدنی گالیکش می­توان به پارک ملی گلستان، آبشار لوه، آبشار و چشمه پیرغار، دشت شقایق، آبشار آق سو، غار کیارام، چشمه لال، آبشار کرنگ کفتر، غار حمام خدایی و ... اشاره کرد.

پارک ملی گلستان

جنگل گلستان معروف به پارک ملی گلستان واقع در شرق استان گلستان، اولین، قدیمی­ترین و بزرگترین پارک ملی ثبت شده کشور است. این پارک بدلیل داشتن گونه­های مختلف گیاهی و جانوری، ارزشمندترین پارک طبیعی کشور بشمار می­رود. پارک ملی گلستان از سوی یونسکو به عنوان ذخیره­گاه زیست کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این پارک از روستای تنگراه در استان گلستان شروع و در روستای رباط قره­بیل خراسان شمالی پایان می­یابد. مساحت تقریبی پارک 91 هزار هکتار است. بخش اعظم آن در استان گلستان و قسمتی نیز در استان­های خراسان شمالی و سمنان قرار دارد. جاده گلستان اصلی­ترین راه ارتباطی شمال کشور از دل این جنگل و از عمیق­ترین و طولانی­ترین دره این پارک می­گذرد. ارتفاع بخش­های مختلف پارک از 450 متر تا 2411 متر متغیر است. این تغییر ارتفاع باعث بوجود آمدن تنوع زیستگاه و اقلیم­های متفاوتی از مناطق مرطوب تا مناطق نیمه خشک شده است.

در پارک ملی گلستان 69 گونه پستاندار شناسایی شده است. این پارک زیستگاه پستاندارانی نظیر مرال، شوکا، قوچ و میش، کل و بز، خرس قهوه­ای، پلنگ، گربه جنگلی، تشی و ... است. بیشترین و خالص­ترین جمعیت قوچ اوریال در این پارک وجود دارد به همین دلیل قوچ اوریال به نمادی برای این پارک تبدیل شده است. سمور جنگلی نیز احتمالا فقط در این جنگل وجود دارد. همچنین جنگل گلستان زیستگاه مناسبی برای پرندگانی نظیر قرقاول، زنگوله بال، ابیا، بلدرچین، دارکوب سیاه، توکای باغی، انواع دم سرخ، انواع سهره و ... و پرندگان شکاری نظیر جغد خالدار، بالابان، دلیجه، قرقی، سارگپه، دال سیاه، هما، عقاب دریایی دم سفید و ... است. تخمین زده می­شود که 149 گونه پرنده در حدود یک سوم گونه­های پرندگان کشور در این پارک زندگی می­کنند که 48 گونه آن مهاجر بهار و تابستان و 62 گونه بومی پارک هستند. یکی از ویژگی­های جالب پارک ملی گلستان حضور پر تعداد گرازها، بدون ترس از انسان در کنار جاده است. این گرازها بقدری به انسان­ها نزدیک می­شوند که حتی از دست مسافران غذا می­خورند. چندین گونه خفاش نیز در این جنگل شناسایی شده است. همچنین تنوع اقلیم باعث تنوع گونه­های گیاهی شده است بطوریکه یک هشتم گونه­های گیاهی کشور در این پارک وجود دارد. از گونه­های گیاهی پارک ملی گلستان می­توان به انجیلی، بلندمازو، ممرز، افرا، کلهو، زبان گنجشک، نمدار، پلت، داغداغان، سیاه تلو، چوبک، توسکا، زالزالک، ازگیل، گیلاس وحشی، گلابی وحشی و تمشک و ... اشاره کرد. گونه­هایی نظیر سرخس و گل راعی نیز در کف جنگل بر زیبایی آن افزوده است. در نواحی خشک­تر پوشش گیاهی متفاوتی وجود دارد. در این مناطق درختچه­های گز، زرشک، درمنه، گون، بوته­های کلاه میرحسن، خارشتر و ... روییده است. در ارتفاعات بالاتر درخت ارس وجود دارد.

زیبایی این پارک را رودخانه­های پرآب و چشمه­های زلال به همراه کوه­های سر به فلک کشیده و دره­های عمیق تکمیل می­کند. رودخانه­هایی نظیر مادرسو، زاو و قرتو در دل این جنگل جریان دارند. در کف آن نیز چشمه­هایی نظیر آق سو، گلشن، گلستان و ... وجود دارد. از کوه­های این منطقه می­توان به آلمه، قره قون، تنگه گل و دره­هایی نظیر آق سو، آلوباغ، آنسر اشاره کرد.

این پارک زیبا آبشاری نیز در دل خود جای داده است. آبشار آق سو، در تمامی فصول سال پرآب است و درون تنگه­ای با دیواره­هایی بلند قرار دارد. این آبشار، پلکانی است و آب پس از عبور از صخره­هایی پوشیده از خزه به صورت کف سفید رنگ فرو می­ریزد.

پارک ملی گلستان هم بدلیل غنای ژنتیکی گونه­های ارزشمند گیاهی و جانوری و هم بدلیل داشتن طبیعی زیبا و اقلیم­های متنوع نظر هر گردشگری را به خود جلب نموده است بطوریکه در تمامی فصول سال گردشگران داخلی و خارجی بسیاری از این جنگل زیبا بازدید می­نمایند.

آبشار لوه

آبشار لوه در 28 کیلومتری شهرستان گالیکش و در نزدیکی روستایی به همین نام و در دل جنگلی انبوه با درختان پهن برگ چند صد ساله قرار دارد. این آبشار در دل دره­ای عمیق واقع شده است، چند کیلومتر که از روستا فاصله بگیرید صدای ریزش آب را می­شنوید که از بین درختان سربه فلک کشیده و در هم تنیده ممرز، افرا و توسکا به گوش می­رسد. وجود این درختان باعث مطبوع شدن آب و هوای این منطقه شده است و زیبایی آبشار را چندین برابر نموده است. آبی که از صخره­های طبقه­ای شکل پایین می­ریزد، حوضچه­هایی را پدید آورده است که آب پیش از ریختن به طبقات پایین از آن­ها گذر می­کند. ارتفاع بلندترین طبقه 15 متر است و در نهایت ارتفاع آبشار به 70 متر می­رسد. در حقیقت آنچه که لوه نامیده می­شود مجموعه­ای از آبشارهاست.

آبشار و چشمه پیرغار

برای رسیدن به این آبشار زیبا باید حدود 23 کیلومتر از گالیکش فاصله بگیرید و به روستای فارسیان فرنگ بروید. دو کیلومتر که در دل جنگل پیاده بروید صدای ریزش آب را می­شنوید و اندکی جلوتر در میان درخت سر به فلک کشیده، آبشار زیبایی را می­بینید که برخی آن را آبشار فارسیان می­نامند. اما محلی­ها به این آبشار پیرغار می­گویند. اطراف این آبشار را انبوهی از بوته­ها و درختان سرسبز فراگرفته است و آب این آبشار به صورت رشته­هایی نازک به زمین می­رسد و تصویری زیبا خلق می­نماید. کمی بالاتر چشمه پیرغار قرار دارد که نزد اهالی منطقه مقدس و محترم است. آبشار پیرغار در دل جنگل­های روستای فارسیان فرنگ همانند نقاشی زیبایی است که نظر هر بیننده­ای را جلب می­کند.

دشت شقایق پادلدل

اگردر فصل بهار و در اردیبهشت ماه به این شهرستان سفر کنید، دشتی وسیع از گل­های زیبای شقایق وحشی را می­بینید که چشم هر بیننده­ای را خیره می­کند و مکان مناسبی برای عکاسی است. برای رسیدن به دشت شقایق باید به روستای پادلدل از توابع گالیکش سفر کنید، این دشت زیبا در اراضی جنوبی این روستا واقع است و یکی از دشت­های وسیع و نادر شقایق وحشی در شمال کشور می­باشد.

آبشار آق سو

آبشار آق سو در فاصله 40 کیلومتری شهرستان گالیکش و در مرز استان گلستان و خراسان شمالی، بعد از تنگه گلو و درست قبل از تونل گلستان واقع شده است. آق سو در زبان ترکی به معنای آب سفید است و نام گذاری آن بدلیل رنگ سفیدی است که این آبشار از خود به نمایش می­گذارد و دلیل این رنگ سفید، شدت ریزش آب به پایین و تبدیل شدن آب به کف سفید رنگ می­باشد. آبشار آق سو آبشاری پلکانی و خزه­ای است. برای رسیدن به محل فرود این آبشار باید به آب بزنید و با پای پیاده از داخل رودخانه عبور کنید. هنگامی که داخل رودخانه قدم می­گذارید، خرچنگ­هایی کوچک و زیبا به استقبال شما می­آیند. با گذر از درون تنگه­ای با صخره­هایی بلند به این آبشار دیدنی می­رسید و مقابل خود تصویر زیبایی از آبشاری را می­بینید که از روی صخره­هایی پوشیده از خزه فرو می­ریزد. آبشار آق سو در تمامی فصول سال پرآب است و آب این آبشار بعد از طی مسیری به رودخانه مادرسو و سپس به گرگان رود می­ریزد.

غار کیارام

غار کیارام که محلی­ها به آن غار وسط دل دل می­گویند، قدیمی­ترین غار مسکونی کشور است که در فاصله اندکی از روستای پادلدل از توابع گالیکش قرار دارد. باستان شناسان قدمت این غار را متعلق به عصر پارینه سنگی می­دانند و براساس آثار بدست آمده از این غار نظیر سنگ چخماخ و استخوان معتقدند این غار سکونتگاه شکارچیان بوده است. غار کیارام در میانه جنگلی انبوه قرار دارد و ردپای یک رودخانه فصلی جلوی دهانه غار و اندکی پایین­تر از کف غار به چشم می­خورد. این غار نخستین بار در سال 1342 هجری شمسی توسط چارلز مک برنی، باستان شناس انگلیسی مورد کاوش قرار گرفت. غار کیارام تنها منطقه پارینه سنگی است که بقایای کرگدن در آن شناسایی شده است. ارتفاع غار در بلندترین نقطه 240 سانتیمتر و عمق غار 24 متر است. جنس سقف غار، رسوبات آهکی است و بر دیواره غار آثار حجاری به چشم می­خورد. این غار بدلیل داشتن موقعیت جغرافیایی مناسب، امنیت، دسترسی به آب، روشنایی نسبی داخل غار، برای مدتی طولانی مورد استفاده قرار می­گرفته است.

چشمه لال

این چشمه در 29 کیلومتری گالیکش و در نزدیکی روستای بش اویلی قرار دارد. برای رسیدن به این چشمه باید از روستای قدیمی بش اویلی بگذرید و وارد منطقه جنگلی شوید. مسیر آب را که دنبال کنید به حوضچه­ای بزرگ خواهید رسید که مملو از آبی زلال است. گاهی که این حوضچه پرآب است حتی درختان تا نیمه در آب فرو می­روند. چشمه از عمق جنگل و از زیر کوه و از دل زمینی مسطح می­جوشد. آب این چشمه در تابستان سرد و در زمستان گرم است. نامگزاری آن به چشمه لال بدین دلیل است که، این زیبای خفته سبز رنگ بی­صدا و در سکوت از دل زمین می­جوشد و به بیرون می­ریزد، به همین سبب محلی­ها به آن چشمه لال می­گویند. آب این چشمه بی­صدا از وسط جنگل می­گذرد و پس از طی نمودن مسیری کوتاه به رودخانه دوغ که از پارک ملی گلستان سرازیر است، می­پیوندد و به سد گلستان می­ریزد.

آبشار کرنگ کفتر

آبشار کرنگ کفتر در جنوب روستایی با همین نام قرار دارد. سرچشمه این آبشار، چشمه­ای در بالادست است که به چشمه دیوانه مشهور است. آب این چشمه به طور متناوب هر نیم ساعت قطع و اندکی بعد دوباره جریان می­یابد. به همین سبب محلی­ها این چشمه را، چشمه دیوانه می­نامند. اندکی آن طرف­تر چشمه دیگری وجود دارد که آب آن نیز مانند چشمه دیوانه به تناوب قطع و وصل می­شود. جالب­تر آن که این دو چشمه با هم در ارتباط هستند. هنگامی که آب یکی از چشمه­ها قطع می­شود آب چشمه دیگر جریان می­یابد. آبشار کرنگ کفتر که از چشمه دیوانه سرچشمه می­گیرد، از دیواره­ای سنگی و پس از عبور از چندین طبقه به پایین می­ریزد.

غار حمام خدایی

این غار در شرق روستای پنو از توابع فارسیان فرنگ شهرستان گالیکش واقع شده است. غار حمام خدایی در ارتفاع 1050 متری از سطح دریا و در مجاورت دره­ای بنام اریبی قرار دارد. در داخل غار چشمه­ای همیشه پرآب وجود دارد که در زمستان آب آن گرم و در تابستان سرد است. در گذشته بدلیل نبود حمام در منازل و همچنین شکل خاص این غار و وجود این چشمه، اهالی روستا از این غار برای استحمام استفاده می­نمودند. بدلیل همین کارکرد، این غار به حمام خدایی مشهور است.

ییلاق پاکندس

برای سفر به ییلاق پاکندس باید به سمت روستای فارسیان فرنگ بروید و مسیر را به سمت دوراهی سیجان ادامه دهید. چند کیلومتر که در مسیر شوسه و جنگلی پیش بروید، پهنه وسیع ییلاق پاکندس نمایان می­شود. در مسیر رسیدن به این ییلاق وجود خانه­های قدیمی با سقف­های سفالی و وجود انبوه درختان جنگلی، زیبایی مسیر را چندین برابر می­کند. این منطقه با وسعت هزار هکتار از چشمه مارسا شروع و تا ارتفاعات چماز ادامه می­یابد. دلیل نامگزاری این منطقه وجود درختان کندس است که به فور در این ییلاق یافت می­شود. پاکندس را درختان کهنسال و تنومند، چشمه­ها و رودخانه­ها، مزارع سرسبز و درختان میوه جنگلی فرا گرفته است. در فصل بهار آبشارهای فصلی متعددی در این منطقه جاری می­شود و بر زیبایی آن می­افزاید.