خانه میر شهیدی

یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی است که بخشی از آن به دوره قاجار و قسمتی از آن نیز متعلق به دوره صفویه است.

در قسمت تحتانی این بنا طاق های بسیار قدیمی است که دو چشمه از آن جاری است که چشمه اول در ضلع غربی ساختمان و چشمه دوم در بخش تحتانی بنای ساختمان ۲ طبقه قرار دارد.

خانه میرشهیدی کهن ترین بنای ۳ طبقه در گذشته به شمار می رود که در محله سرچشمه گرگان قرار دارد.

خانه میرشهیدی متعلق به دوره قاجار به عنوان بنایی ارزشمند در این بافت است که  تاریخ ساخت این بنا بر اساس سنگ نبشته سطوح زیرین سرشیرهای آن به ۱۲۹۵ می رسد که با سلطنت ناصر الدین شاه همزمان است.

 این بنا در دو بخش شمالی و جنوبی ساخته شده و عمده ارزش های معماری برجای مانده بنا بخش جنوبی آن است و بخش شمالی فاقد ارزش تاریخی است.

این بنا در سال ۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در آذر ۱۳۷۸ حریم آن مشخص شد.

پیشینه بنا

در سال ۱۲۸۱ شمسی توسط آقا سید ابراهیم خریداری و سپس بخش هایی به آن اضافه گردید.

در سند بنا ذکر شده است زمین با بنایی قدیمی»، نشان از آن دارد که بنایی قدیمی تر از زمان خریداری شدن زمین، وجود دارد.

بخش جنوبی، ساختمان غربی، توسط آقا سید ابراهیم ساخته شده و بر روی کتیبه ای تاریخ صفر ۱۳۲۰ قمری قید گردیده است.

ساختمان دیگری نیز در ضلع شمالی حیاط وجود داشته که شامل ۲ اتاق می شده و در بین آنها بخاری دیواری بزرگی با دری چدنی قرار داشته که هر ۲ اتاق را گرم می کرده است.

این ساختمان برای پذیرایی از مهمانان در نظر گرفته شده بود که با داشتن سرویس بهداشتی و حیاط و چشمه آب جدا، موقعیت مناسبی را دارا بوده است.

متاسفانه امروزه این ساختمان تخریب شده و تنها اثر پایه ستون های آن بر روی زمین باقی مانده است.

به فاصله ۵۰ سانتیمتری از جداره شرقی بنا، قنات عبور می کرده است که از سمت جنوب شرقی بنا وارد حوض بزرگی که در زیرزمین قرار داشته می شده و پس از پر شدن حوض از سمت دیگر خارج می گردیده است.

حوض دیگری نیز در قسمت شمال شرقی میانسرا واقع شده که آن نیز از آب قنات پر می شده است و در اصطلاح عمومی مردم و مالک به این دو حوض چشمه گفته می شده است.

نگارنده نیز در توضیحات خود از عنوان چشمه استفاده می کند.

وجه تسمیه

سید ابراهیم معروف به تاجر استر آبادی در زمان احمد شاه قاجار، برای دریافت مطالبات خود از ترکمن ها به تنهایی راهی ترکمنستان شده و به هنگام بازگشت با حمله ترکمن ها مواجه و کشته می شود؛

و شهید محسوب می گردد.

بر همین اساس در زمان رضاشاه که شناسنامه باب می گردد به خانواده آقا سیدابراهیم لقب شهیدی داده می شود و چون سید بودند میر شهیدی نامیده می شوند.