سوزن دوزی ترکمن
سوزن دوزی ترکمن که بدان سیاه دوزی نیز اطلاق میشود، در گذشته کاربرد فراوانی داشته است و در جامعه سنتی ترکمن برای تزیین لباس های مردان، زنان و کودکان و هم چنین پرده ها نیز استفاده میشد اما امروز عمدتاً در لباس زنان دیده میشود. این هنر در شهرستان علی آباد کتول جزو صنایع دستی رایج می باشد.
سوزندوزی ترکمن (ترکمندوزی) بهعنوان ششمین اثر جهانی گلستان و بیستمین عنصر میراثفرهنگی ناملموس کشورمان مشترک با ترکمنستان به ثبت جهانی رسید.
سوزن دوزی ترکمن که بدان سیاه دوزی نیز اطلاق میشود، در گذشته کاربرد فراوانی داشته است و در جامعه سنتی ترکمن برای تزیین لباس های مردان، زنان و کودکان و هم چنین پرده ها نیز استفاده میشد اما امروز عمدتاً در لباس زنان دیده میشود.
این هنر در شهرستان علی آباد کتول جزو صنایع دستی رایج می باشد.
نوع دوخت آن زنجیره فشرده و بسیار ریز است که در ترکمنی به آن «سانجیم» میگویند و بیشتر از نقوش هندسی و قرینه به صورت ذهنی بهره میگیرند.
این هنر تاریخچه ای کهن در تاریخ سرزمین کشورمان دارد. گلدوزی مصور ترکمن از زمان سکاها رایج بوده و در دیگر دوره ها بهمراه سایر دوخت و دوزها از رواج کامل برخوردار بوده است دوره اوج این هنر را در دوران افشاریه و زندیه و به خصوص قاجاریه باید دانست و آثار باقیمانده از این دوران خود گواه این مدعاست.
آن چه که معلوم است این که ترکمن ها از قدیم الایام به تهیه ابریشم که به عنوان ماده اصلی سوزن دوزی تلقی میشود پرداخته و دختران و زنان لباس های خود را با نخ های ابریشمین که با رنگ های طبیعی رنگرزی میشد، سوزن دوزی میکردهاند و این امر از نغمههای زنان ترکمن و در ادبیات شفاهی آن به وضوح مشخص است.
مواد اولیه مورد مصرف در سوزن دوزی ترکمن شامل نخ و پارچه است. نخ ها انواع مختلفی داشته از جمله نخ های طبیعی چون ابریشمی و پنبه ای و نخ های مصنوعی اکریلیک و… برای پارچه نیز از انواع ابریشمی و پشمی استفاده میشود.
پارچه های ابریشمی جهت تهیه «چِرپِه» (روپوش کوتاه زنان)، «کورتِه» (روپوش بلند زنان)، «چاکمن» (روپوش مردانه) و پارچه های پشمی برای دوخت «چابیت» (کت) استفاده میشود. ابزارهایی که در رشته سوزن دوزی ترکمن از آن بهره میجویند عبارت است از سوزن کرول که خاص گلدوزی است، انگشتانه و قیچی. قیچی انواع مختلف داشته از جمله قیچی زیگزاگ، قیچی برش و قیچی خاص گلدوزی.