گرگان – ایرنا- عید قربان یکی از بزرگترین و شادترین مناسبت‌های مردم گلستان به‌خصوص اهل سنت این استان است که با آداب و رسوم خاص، متفاوت و برآمده از فرهنگ ایرانی – اسلامی برگزار می‌شود.
به گزارش ایرنا، اقوام ساکن گلستان از چند روز مانده به ۱۰ ذی‌الحجه مصادف با عید قربان برای برگزاری باشکوه عید قربان، همراه با سایر مسلمانان در جنب و جوش هستند و این تکاپو به حدی است که میدان‌های فروش دام مناطق شهری و روستایی مملو از جمعیت شده و از رونق خاصی برای تهیه دام قربانی برخوردار است.
علاوه بر این بازارهای شهرهای ترکمن نشین استان شلوغ‌تر از روزهای قبل بوده و آداب و رسوم خاصی برای استقبال از این آیین اسلامی دارند.
از سوی دیگر نظافت و غبارروبی منازل نخستین اقدام ترکمن‌هاست که خانواده‌های این قوم پیش از فرارسیدن عید قربان و از چند روز قبل انجام می‌دهند و پخت نان سنتی و روغنی و توزیع آن بین همسایه ها، نزدیک بودن عید سعید قربان را بیشتر گوشزد می‌کند.
عید سعید قربان در نزد اقوام و مذاهب مختلف گلستان با کیفیت و آداب خاصی برگزار می‌شود ولی آنچه بین تمامی آنها مشترک است، قربانی کردن دام در صبح روز دهم ذی الحجه و شرکت در نماز عید قربان است.
اقوام ترکمن چند روز پیش از عید خود را برای به جا آوردن مراسم عید قربان آماده می‌کنند. آنها ۲ روز قبل از این عید را روز کُر می نامند و در این روز به نظافت فضای خانه می پردازند.
همچنین یک روز پیش از عید قربان نیز میان ترکمن‌ها به قوقون و بوی خوش معروف است و در این روز مردم به خانه‌های یکدیگر، نان و روغنی خوش عطر، هدیه می‌دهند.
نان‌ها بیشمه و چاپاتی نام دارد که با شیر خمیر شده و در روغن تفت می‌خورند و با آغشته‌شدن به عطر دارچین برای پذیرایی در این روز آماده می‌شوند.
قربان شور از دیگر مراسم های عید قربان در میان قوم ترکمن است و مردم این منطقه همان‌گونه که هاجر، اسماعیل (ع) را به دستور ابراهیم (ع) غسل داد، غسل می‌کنند. این مراسم ویژه با شعرهای خاصی به زبان محلی برگزار می‌شود.
صبح روز عید قربان ترکمن‌ها با پوشیدن لباس نو و آراسته نماز عید قربان را برپا کرده و پس از اقامه نماز پیش از طلوع آفتاب، قربانی خود را همراه با قرائت دعاها و ذکرهای مخصوص ذبح می‌کنند. از گوشت قربانی ۲ نوع غذای قورمه و خورشت درست می کنند. همچنین آنها بخشی از قربانی خود را میان نیازمندان توزیع کرده و علاوه بر توزیع گوشت، مبالغ نقدی یا کالا نیز به نیازمندان می دهند.
دید و بازدید از بزرگترها که در این روز در سراسر ایران مرسوم بوده از دیگر آداب و رسوم این قوم است. آنها به مدت سه روز سفره آجیل و شیرینی پهن می کنند و معتقدند این پهن کردن سفره برای اهل خانه برکت می‌آورد.
همچنین این قوم، آیین‌های ویژه‌ای در این روز اجرا می‌کنند که از جمله آن می‌توان به برگزاری آیین تاب‌بازی از طرف جوانان و کودکان اشاره کرد که به صورت گسترده در میان ترکمن ها رواج دارد.
برگزاری این آیین تنها در ایام عید قربان است و آنها معتقدند با تاب خوردن در آسمان، گناهان ریخته و آلودگی‌ها پاک می‌شوند.
«سالانچاق، سالانچاق، ارتی بیرون، قربانلیق»
ماهیه سلاق یکی از بانوان ترکمن ساکن گلستان گفت: ترکمن‌ها آداب و رسوم ویژه‌ای از جمله «خانه تکانی» قبل از عید قربان دارند و با نظافت خانه، خود را برای رسیدن عید آماده می‌کنند.
وی افزود: این رسم در فرهنگ ترکمن به «روز کُر» شناخته می شود که به معنای روز پاک کردن خانه است و حداقل دو روز قبل از عید قربان باید نظافت خانه تمام شود.
این بانوی ترکمن خاطرنشان کرد: تاب‌بازی دیگر رسم ترکمن‌ها در عید قربان است که کودکان در حال تاب سواری فریاد «سالانچاق، سالانچاق، ارتی بیرون، قربانلیق» ینی «تاب تاب فردا پس فردا عید قربان می یاد» سر می‌دهند.
وی گفت: در روز عید هم مردان همراه پسران خود برای خواندن نماز عید از خانه خارج شده و پس از آن هم به زیارت اهل قبور می‌روند.
سلاق افزود: معمولا انجام قربانی در منازل بزرگ‌تر فامیل و با رخصت گرفتن از ایشان در حیاط منزل انجام می شود و سفره ای با آجیل، شیرینی و میوه پهن شده و از گوشت قربانی به صورت آبپز و یا کبابی از مهمانان پذیرایی می شود.
وی اظهار داشت: برای قربانی کردن در عید قربان تا سه روز وقت هست و در فامیل اگر فردی نتواند قربانی کند ثروتمندان فامیل گوسفندی به او پیشکش می‌کنند تا فرزندانش خوشحال شوند.
استقبال از عید قربان با لباس قرمز
پروین حسن‌زاده یکی از بانوان کرد ساکن گلستان هم گفت: کرمانج‌ها چند روز مانده به عید قربان، گوسفند قربانی را که معمولا بهترین گوسفند گله است جدا کرده و این گونه آماده برگزاری عید قربان می‌شوند.
وی اظهار داشت: قبل از طلوع آفتاب روز عید قربان هم افراد خانواده به نیت پاکی و طهارت، غسل عید می‌گیرند، مردان قرمز رنگ همراه با دستمال گردن و زنان هم «چیلوار» پوشیده و به استقبال عید می‌روند.
وی افزود: در این روز بزرگ فامیل دیگر اعضای خانواده را به خانه خود دعوت کرده و آنان را در گوشت قربانی خود سهیم می‌کند. رسم است که آیه آخر سوره کهف را بزرگ خانواده خوانده و پس از آن قربانی را انجام دهد.
وی اظهار داشت: گوشت قربانی حتما به سه قسمت تقسیم شده که یکی برای مهمانان، یکی برای فامیل های غایب و آخری برای نیازمندان است.
از «شک دک»، «ایس نان» تا هدیه بردن به خانه عروس
یکی از مردان قزاق ساکن گلستان هم گفت: یکی از آیین‌های قزاق‌ها برای عید قربان، گرامی‌داشت یاد درگذشتگان است که در این مراسم با نام «شک دک»، هر کسی در حد وسع خود مراسم یادبودی برای اموات خود گرفته و خیرات می دهد.
یوسف چمنی افزود: همچنین از آنجا که عدد هفت بین اقوام مقدس و ارزشمند است، روز قبل از عید قربان هفت نان روغنی «ایس نان» به نیت درگذشتگان پخش می‌شود.
وی بیان کرد: روز دوم یا سوم بعد از عید قربان، زنان خانواده پسری که به تازگی نامزد کرده با هدایایی چون طلا، لباس، میوه و شیرینی به منزل عروس می‌روند و او را در شادی خود شریک می‌کنند.
تقسیم گوشت قربانی تا هفت همسایه
الهام بهشتی یکی از بانوان قوم قزلباش گلستان هم گفت: بزرگان ما همیشه تاکید داشتند که گوشت قربانی باید حداقل بین هفت همسایه تقسیم شود و فقط به اندازه سه وعده از آن گوشت برای پذیرایی مهمانان استفاده گردد.
وی افزود: یکی دیگر از رسومات قزلباش‌ها در عید قربان، پیشکش یک گوسفند از طرف خانواده تازه داماد به خانواده عروس است.
پخت حلوا برنجی در روز عید
ثریانوری ده چناشک یکی از بانوان مینودشتی به ایرنا گفت: همزمان با عید قربان آیین‌های مختلفی در مینودشت و روستاهای اطراف آن برگزار می‌شود که از آن جمله می توان به پخت حلوا برنجی به نیت خیر و برکت در این روز اشاره کرد.
وی افزود: در گذشته رسم بود از یک هفته قبل از عید قربان همه فرزندان در خانه بزرگ فامیل جمع شده و همراه با هم خانه تکانی کنند که با اینکار علاوه بر صله رحم، وحدت و همدلی بین اعضا خانواده بیشتر می‌شد.
وی اظهار داشت: در روز عید قربان هم کوچک و بزرگ فامیل بهترین لباس خود را پوشیده و در کنار بزرگ فامیل به دعا می پردازند.
نوری ده چناشک افزود: در گذشته بزرگ فامیل در روز عید قربان به کودکان دستمال ابریشمی هدیه می داد که در سال‌های اخیر این هدیه به اسکناس تغییر یافته است.
گلستان مطابق سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر جمعیت متشکل از اقوام و مذاهب مختلف در ۳۴ نقطه شهری و هزار و ۷۵ روستا دارد.